Kalaallit Nunaanni naqiterisitsisarfiit siulliit
Kalaallit Nunaanni naqiterisitsisarfiit siulliit
Aapriilimi 1857-mi Nuummi naqiterivik siulleq atulerpoq. Tassalu Rinkip naqiterivia, aamma Kujataata naqiterivianik taaneqartartoq. Taassuma saniatigut naqiteriviit nunatsinniittut siulliit taasinnaasagut tassa Samuel Kleinschmidt-ip naqiterivia aamma 1857-imi atulersoq, kisianni aatsaat 1858-imi atuakkamik saqqummersitsilluni.
1901-mi Ilinniarfissuup naqiterivia atulerpoq.
1913 Avannaata Naqiterivia aallartippoq.
1922 Kujataata Naqiterivia aamma Ilinniarfissuup naqiterivia ataatsimuulerput.
1933-imi Frederik Høegh naqiterivimmik namminersortumik kujataani pilersitsivoq.
Taakku naqiteriviit, naqiteriviillu allat oqaluttuassartaat annerusumik uani atuarneqarsinnaapput: Oldendow, Knud: Kalâtdlit-nunãne nakiterisitsissarnek. Kalâtdlit-nunãne nakiterisitsissarfik – Det Grønlandske Forlag 1962
NALUNAERUT:
”Noungme nunap kujatâta nâlagata igdlorssuane nakiterivfekalerpok nâlagarssuit tunissutanik; tamatuminga mâna, nunap nalagâ palasilo ajokêtigssat siuligtaissuat misigssortigalugit, nakiternekartalisaput kalatdlinut atuagagssat nalunaerutigssatdlo ajokêtigssat ajokêrsuissuanit, kalâtdlinik ikiortekardlune atautsimik mardlungnigdlûnît nakiterinermik iliniartitaussunik.
Matumunga atornekasavok: nâlagarssuit niuvertutdlo palasitdlo kalatdlinut okaussutigssait nakiterkuvdlugit, ama kalatdlit atuartagagssakarkuvdlugit ilisimarsautigssanik nalinginarnigdlunit atuaruminartunik.
Taimaingmat taimaitunik nakitigagssanik agdlagkumassut nalinginait paortunut nagsitserkuvaka agdlagainik kâtigut agdlagdlugit ima: ” nunap kujatata nalaganut noungmetumut” tássa nakitigagssanik imaitunik:
OKALUALARUTINIK OKALUGTUANIGDLUNIT ILEKORSSUTINIGDLUNIT, NUNAP INUISA NANGMINEK SANAINIK, PINGARTUMIK ITSARNITSANIK SULE ERKAUMASSANIK;
Ama PALASIT OKALUSENIK ERKUMETSUNIK NALINGINAUNGITSUNIK.
Ama AJOKERSUISSUT OKALUSENIK ISUMALIUTAINIGDLUNIT.
Ama piumakaka KALATDLINUT ATUARUMINARTUT NALINGINAIT TAMAISA.
Ama piumagaluarpaka ASSILIALIAT NUNATDLO ASSINGE, nunap inuisa sanait, nunap kanok ìssusia ilisarissaorkuvdlugo, pingârtumik kangerdluit kavdlunât patdlingisait ássilingissaitdlo, ama nunat tugtungniardlutik pulassait tikitsagaîtdlo.
Nunap inue nakitigagssanik atorsinaussunik taimaitunik nagsitsigunik, akilernekasaput, agdlagkamik angíssusiat ajungíssusiatdlo napertordlugo.
D Hrr. Missionærer og Kolonibestyrere anmodes om, godhedsfuldt at udbrede dette saavidt som muligt i deres Missionariat eller Distrikt. Manuskripterne bedes skrevne saa tydeligt som muligt, paa Grund af mulige Forskjelligheder i Skrivemaaden, hvilken man ønsker at bibeholde nøiagtig efter Originalerne, med mindre det skulde komme Bidrag fra Indfødte, der vare mere end sædvanlig ukyndige i Orthographi.
Godthaab den 22de April 1858
H. Rink”
”Rinkip kalâtdlinut kajumigsârutâ Nûp nakiterivigtâvane nakitigagssanik nagsitsissarkuvdlugit.”
Tigusiffik: Oldendow, Knud : Kalâtdlit-nunane nakiterisitsissarnek. 1962
PÔK
Kalaallit Nunaanni atuagaq naqinneqartoq siulleq tassa Pok 1857-imi saqqummersinneqartoq. Atuagaq maani atuagaateqarfimmi atorneqarsinnaavoq.
”Atuagaq Rinkip naqiteriviani naqitergaaqqaartoq atuartunit kalaaliusunit nuannarineqartorujussuuvoq.
Atuagaq tassa: Pôk, kalalek avalangnek, nunalikame, nunakatiminut okaluktuartok. Angakordlo palasimik napitsivdlune agssortuisok. – agdlagkat pisorkat navssarissat nongmiut ilanit. – Nongme. 1857 nalagkap nongmitup nakitirivfiane nakitigkat R: Berthelsenmit Pelivdlo erneranit Lars Møllermit.
Pooq-mik atuakkiap oqaluttuartai piinnaratik aamma assiliartai torrallatarujussuupput. Pooq avalannerminit tupinnartumit angerlamut tikikkami unikkaassalerujussuuvoq. Taamanimi Pooq ikinngutaatalu Qiperup Danmarkimiinnerat pisimasuuvoq asseqanngilluinnartoq; kalaallinit kunngip illoqarfianik takuseqqaartuupput, Poollu angerlamut tikikkami nunaqqatini naapittakkaminik misigisimasaminillu tupinnartunik oqaluttuuttuatsianngorpai……..”
Tigusiffik: Oldendow, Knud: Kalâtdlit-nunane nakiterisitsissarnek. 1962
OQALUTTUALIAT
Rinkip kajumissaarinerata kingorna oqaluttuat allallugit katersorneqartut atuaganngorlugit saqqummersinneqarput, siulleq 1859-imi. Oqaluttuat allallugit nassiunneqartut ilaat ima isikkoqarput:
39.13
Kaladlit okalluktualliait : kalâdlisut kablunâtudlo = Grönlandske folkesagn : opskrevne og meddeelte af indfødte / med dansk oversættelse. - Godthaab : Nunnap nalegata nakitteriviane nakittat L:Møllermit : Trykt i Inspectoratets bogtrykkeri af L:Møller, 1859-63. - 4 bind
Tildels med håndkolorerede træsnit og litografier
Første bind: Med træsnit, tegnede og udskaarene af en indfødt [Aron fra KangeK] ; R:Berthelsen har hjulpet til at oversætte fortællingerne paa dansk. - 1859. - 136 sider, 12 tavler
Andet bind: 1860. - 111 sider, 18 tavler
Tredie bind: Assilialiat Arup sanai, Jens Kreutzmannip sanai. - 1861. - 136 sider, 12 tavler
Fjerde bind: 1863. - 123 sider : ill, 1 kort
Atuagaateqarfimmi atorsinnaavatit!