M/S Hans Hedtoft

(http://billedarkiv.mfs.dk/fotoweb/archives/5001-Billedarkiv/archive/Arki...)

M/S ”Hans Hedtoft”

M/S ”Hans Hedtoft” KGH-p umiarsuaataasa annersassaattut Frederikshavnip umiarsualiorfiani sananeqarpoq.

Danskit naalakkersuisuisa umiarsuup sananeqarnissaanik akuersinerat sioqqullugu folketingimi ilaasortat akornanni oqallittoqartaqaaq ingammik ukiuunerani Kalaallit Nunaanni immakkut angalaniarnerup navianartui pillugit. Folketingimut ilaasortaq kalaaleq Augo Lynge apeqqut taanna pillugu assut soqutiginnippoq assullu oqallinnermi qitiulluni peqataalluni ajunaarneq sioqqullugu taassumalu kingorna.

Umiarsuaq Danmarkip Kalaallit Nunaatalu akornanni ukiukkut angallatissatut sananeqarpoq – naak ukiup taamaalinerani nioqqutissanik ilaasunillu angallassinissamut mianersoqqusisorpassuaqaraluartoq.
Umiarsuup siua naqqalu umiarsuup takissusia tamakkerlugu marloriaammik immikkut ittumik qajannaallisarneqarsimapput.Timitaa arfineq marlunnik imermik pitarneqarsinnaanngitsunik iigalersorlugit immikkoortulersorneqarsimavoq tassalugooq immikkoortoq ataaserluunniit immakkaluarpat kivisinnaannginniassammat.

M/S ”Hans Hedtoft” umiarsuaq kivisinnaanngitsutut sanaajusoq!

Kalaallit Nunaannut angalaneq siulleq

Januaarip 7-iat 1959: Inuppassuit Københavnimi ”Hans Hedtoft” siullermeerluni Kalaallit Nunaannut aallalernerani  inuulluaqqusiartorfigalugu katersuussimapput.
Københavnimiit Qaqortumut angalaneq aatsaat taama sukkatigisumik pivoq.

Kalaallit Nunaanni ”Hans Hedtoft”-ip illoqarfiit tikitai makkuupput: Qaqortoq, Nuuk, Sisimiut, Maniitsoq Qaqortorlu aappassaa. Tassanngaanniit Københavniliarluni aallarpoq.

Umiiarnera
Januaarip 30-anni 1959 nal. 13:56 ”Hans Hedtoft” ajunaalernermi kalerrisaarummik nassiussivoq Nunap Isuaniit 20 sømiilitut avasitsigisumi iluliarsuarmut aporsimalluni nalunaarluni.

Tyskit kilisaataat ”Johannes Krüss” 25 sømiilit miss. ”Hans Hedtoft”-imit ungasitsigisumiissimasoq siulliulluni silarlukkaluaqisoq umiarsuup sumiiffianut ingerlaniarsimavoq.

Nal. 17:41 M/S ”Hans Hedtoft” nalunaarpoq ”Kigaatsumik kiviartorpugut…”

Ujaasineq
Ujaasinermi umiarsuit, politiit angallataat, aalisariutit angallatillu allat timmisartullu peqataagaluartut taamaattoq umiiarnerlukuinik imaluunniit issimasut umiiaqataasut timaanik toqungasunik nassaarfiunngisaannarpoq.
 
”Hans Hedtoft”-illu umiiarfia ulloq manna tikillugu sumiissusersineqanngisaannarpoq. 

Tyskit kilisaataat ”Johannes Krüss” umiarsuarnit siullersaalluni ”Hans Hedtoft”-ip umiiarfianut tikiuttuuvoq.

Amerikamiut sinerissamik nakkutilliisutut umiarsuaataat USCG ”Campbell” februaarip 7-iat 1959 ujaasinerup unitsinneqarnissaata tungaanut ujaaseqataasunut ilaavoq.

Puttaqut annanniut qaammatit qulingiluat umiiarnerup kingorna Islandimi sissami nassaarineqartoq tassatuaavoq umiiarnermut takussutissaasoq. Taanna massakkut Qaqortup oqaluffitoqaani takuneqarsinnaavoq.

Aliasunneq
Ilaqutaasut annaasaminnik asasaminnik iliveqartitsinngitsut aliasuinnarsinnaapput. Qaammatit arlalinngortut qaangiummata umiarsuarmiit Kista Dan-imiit Nunap Isuata kujataanut nigaliliaq  immamut nakkartinneqarpoq.

Tusagassiutitigut sammineqarnera
Umiiarneq naalagaaffiup iluani nunanilu allani tusagassiutitigut eqqartorneqartorujussuuvoq.
Oqallinnersuaqarpoq ukiuunerani Kalaallit Nunaanni inunnik ilaasoqarluni immakkut angallassineq pillugu tamannalu Danmarkimi politikkikkut isumaqatigiinnginnerujussuarmik pilersitsivoq.

Kulturikkut kingornussassat annaaneqartut – alianartup iluani alianartoq
”Nuumminngaannit nassiussaqarpallaanngilaq: Nappartat sisamat arferup erlaviisa orsuanik imallit kiisalu qipoqqaap orsua nappartat 22-it. Immikkut illuinnartutut maluginiagassaavoq nassiussanut allagartaq nr. 498 nassiussat allattorsimaffianniittoq. Tassani pineqartut tassaapput nassiussat karsit 249-t 1760 kubikfoditut initutigisut 16.303 kiilunillu oqimaassuseqartut. Taakku tassaapput Nunap Allagaateqarfiata pigisaasa pingasorarterutaat Rigsarkivimut  Københavnimiittumut nuunneqartussat. Allakkatigut attaveqatigiittarnerit nalunaarsuiffiisa saniatigut aamma ilaapput Styrelsimut Københavnimiittumut atuakkat nassiussat kiisalu allagaateqarfimiittuutissat allakkiat taarserneqarsinnaanngitsut – tamakkununnga ilaallutik Kujataata Naalagaqarfiani allagaateqarfiup 1933 tikillugu toqqortai ilagiillu allattaavissui 1780-minngaanniit aallartittut. Tamakkivillugit ataatsikkut nassiunneqarsimasinnaagaluarput kisiannili Rigsarkivip periusia malinneqartariaqarsimavoq – nalunartut pillugit.”
(Atuagaq najoqqutarineqartoq: Rockwell, T. (2002). I de bedste hænder - Historien om M/S Hans Hedtofts forlis (side 109). København: Aschehoug.)

Pilersaarut ”Hans Hedtoft”
Ukioq 2003-mi inuppaaluit ataatsimoortut oqaluttuarisaanermik soqutigisallit aqqartartullu pilersaarusiulerput siunertaralugu M/S ”Hans Hedtoft”-ip umiiarnera ujaariniarlugu aningaasanik katersiniarlutik. 2005-imi ataatsimoortut taakku qinnuteqarput ulluni 14-ini umiiarnermik ujaasiumallutik ilisimasassarsiortut Galathea 3 iluatsillugu.

Suliniut ”Hans Hedtoft” qinnuteqaamminnut itigartinneqarput. Ilisimasassarsiortut Galathea 3 ”Hans Hedtoft”-ip sumiiffik umiiarfia aqqusaarlugu ingerlapput akunnerillu marluk atorlugit umiiarnermeersinnaasunik qinaasigaluarlutik.

Najoqqutarisassat
Groenlandicap immikkut ittumik katersugaataasa akornanni ”Ove Bak artikelsamling”-imiittoqarpoq aviisini allaatigisanik amerlasuunik taamanikkorpiaq 1959-imi allaatigineqarsimasunik, immaqa nunarsuarmi ”Hans Hedtoft”-ip umiiarnera pillugu allaatigisat amerlanersaanik. Allaatigisat pingaartumik danskit tusagassiuutaaninngaanneersuupput, kisianni aamma oqaatsit allat atorlugit allaatigisat soorlu franskisut, belgiamiusut, hollandimiutut, italiamiusut.

Allaatigisanik nalunaarsuineq suli naammassinngilaq kisianni ingerlaavartumik pivoq.

Ullumikkut Groenlandicami 466-it Nunap Isuata eqqaani umiiarneq pillugu allaatigisat ”Ove Bak artikelsamling”-imiittut nalunaarsorneqareerput. Saniatigut Groenlandicami umiiarneq pillugu pigineqarput atuakkat, allaatigisat allat aammalu nipitalimmik immiussat.
 
Groenlandicamukarluni pigisat takuniarneqarsinnaapput imaluunniit atuagaateqarfiup nittartagaatigut nanineqarsinnaapput. 

Najoqqutarisat:
Ove Baks artikelsamling (Groenlandica)
Rockwell, Thomas: I de bedste hænder : historien om M/S Hans Hedtofts forlis. Aschehoug, 2002. ISBN: 8711162848 
Skibet der forsvandt – historien om Hans Hedtofts gådefulde forlis / Lars Halskov & Morten Halskov. Politikens Forslag, 2008. ISBN: 9788756783903
http://www.hanshedtoft.dk/index.htm (15.09.2017)

Umiarsuaq useqarpoq…

Umiarsuup siullermeerluni angalanissaa sioqqullugu Trangravenimi Københavnimi umiarsuaq nioqqutissanik usilersorneqarpoq.

Københavnimiit:

Kalaallit Nunaanniit:

*Tak. immikkoortoq: Kulturikkut kingornussat annaaneqartut – alianartoq alianartumi